Przejdź do zawartości

Władysław Liniarski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Liniarski
Mścisław, Wuj, Jan
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1897
Małachowice-Gustawów, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

12 kwietnia 1984
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1917–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Stanowiska

komendant Białostockiego Okręgu ZWZ-AK, komendant Białostockiego Okręgu AKO

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Krzyż Partyzancki
Tablica upamiętniająca Władysława Liniarskiego w Kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie
Grób Władysława Liniarskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Władysław Liniarski, ps. Mścisław, Wuj, Jan (ur. 23 listopada 1897 we wsi Małachowice-Gustawów w powiecie włoszczowskim guberni kieleckiej[1], zm. 12 kwietnia 1984 w Warszawie) – pułkownik Wojska Polskiego, komendant Obszaru Białystok i komendant Okręgu Białystok Związku Walki Zbrojnej od lutego do września 1941 roku[2], komendant Białostockiego Okręgu ZWZ-AK (nieprzerwanie przez 5 lat), od stycznia 1945 roku komendant Białostockiego Okręgu Armii Krajowej Obywatelskiej (AKO). Działacz powojennego podziemia niepodległościowego, ofiara represji komunistycznych. W 1979 został członkiem Komitetu Porozumienia na rzecz Samostanowienia Narodu. W 2017 pośmiertnie mianowany na stopień generała brygady[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Jana i Józefy z domu Bielanowicz, właścicieli dwumorgowego gospodarstwa rolnego. Po ukończeniu szkoły ludowej w 1913 rozpoczął naukę w seminarium nauczycielskim w Jędrzejowie. Naukę przerwał z chwilą wybuchu I wojny światowej. Od 1917 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył jako kapral w 24 pp, następnie awansowany na oficera, służył długie lata w kancelariach i intendenturach.

W 1932 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu, w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 1 lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa oficerów kancelaryjnych[4]. W marcu 1934 został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w Szkole Podchorążych Piechoty[5]. Z dniem 15 września tego roku został przeniesiony do 62 pułku piechoty w Bydgoszczy. W marcu 1939 dowodził w tym pułku 6. kompanią[6].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej jako dowódca I batalionu 62 pp bronił Pomorza i walczył w bitwie nad Bzurą. Ranny 20 września w Puszczy Kampinoskiej, dostał się do niewoli, z której uciekł. Od 1940 był komendantem Okręgu Białostockiego ZWZ-AK na terenie okupacji sowieckiej.

W 1943 wydał rozkaz likwidowania „band komunistyczno-żydowskich”, co stało się później przyczyną oskarżeń o antysemityzm[7]. Rozkazem Nr 256 z dnia 20 kwietnia 1944 ppłk „Mścisław”, dowódca Okręgu „Sarna” (Okręgu Białostockiego AK), nadał oddziałom partyzanckim i oddziałom Kedywu Okręgu AK Białystok nazwy pułków Wojska Polskiego. I tak np. augustowski obwód nr 7 „Olcha” inspektoratu suwalskiego miał odtworzyć 1 pułk Ułanów Krechowieckich. Jego tymczasowa nazwa na czas formowania brzmiała „Oddział partyzancki 1 pułku ułanów”.

Liniarski, który był przeciwny planowanej akcji „Burza”, w rozkazach kierowanych do komendantów inspektoratów i obwodów, akcentował wolę bicia Niemców, przygotowanie samoobrony, a w przypadku opanowania terenu przez komunistów i wrogiego nastawienia do ludności polskiej – przejście do dalszej konspiracji[8].

Około 10 lipca 1944 „Mścisław” wydał rozkaz o rozpoczęciu akcji „Burza” na obszarze inspektoratu łomżyńskiego.

20 września 1944 ppłk. Władysławowi Liniarskiemu podporządkował się rtm. Zygmunt Szendzielarz z resztkami 5 Wileńskiej Brygady AK. „Mścisław” nakazał „Łupaszce” trwać w Puszczy Białowieskiej i organizować kadrowy oddział z rozbitków z wileńskich i nowogródzkich oddziałów AK. Na początku listopada 1944 do oddziału dołączył m.in. oficer BiP Okręgu Wileńskiego AK ppor. Lech Beynar ps. Nowina, późniejszy znany historyk i publicysta, piszący pod pseudonimem literackim „Paweł Jasienica”. W dniu 10 listopada Zygmunt Szendzielarz został awansowany przez ppłk Liniarskiego do stopnia majora. Na przełomie stycznia i lutego 1945 ppłk Liniarski mianował „Łupaszkę” komendantem partyzantki Okręgu Białostockiego AKO, a 5 Wileńska Brygada stała się dyspozycyjnym oddziałem Komendy AKO.

Działalność powojenna

[edytuj | edytuj kod]

W maju 1945 „Mścisław” podporządkował się Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, która to zmusiła go do ograniczenia pracy organizacyjnej oraz akcji zbrojnych. Za pośrednictwem wojewody białostockiego Stefana Dybowskiego podjął próbę ujawnienia struktur Okręgu. Został aresztowany 31 lipca 1945 w Brwinowie pod Warszawą. 20 maja 1946 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci zamienioną potem na 10 lat więzienia.

Akt oskarżenia skierowany przeciwko płk. Władysławowi Liniarskiemu

Struktury Białostockiego Okręgu AKO weszły w skład Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Wielu jego żołnierzy kontynuowało działalność podejmując się akcji propagandowych i rozrzucając ulotki.

W marcu 1951, podczas procesu przeciwko gen. Augustowi Emilowi Fieldorfowi, wyniszczony chorobami i przesłuchaniami, został wniesiony do sali rozpraw na noszach i złożył zeznania obciążające swojego dawnego przełożonego z Kedywu.

W 1953 roku zwolniono go z więzienia w ciężkim stanie zdrowia. 16 sierpnia i 20 sierpnia 1957 roku Władysław Liniarski odwołał przed Stanisławem Krygielem, wiceprokuratorem Prokuratury Generalnej PRL, swoje zeznania wymuszone na nim podczas śledztwa przeciwko gen. Augustowi Emilowi Fieldorfowi. W 1957 roku otrzymał zasiłek i pomoc w opiece medycznej[9].

W marcu 1965 został przyjęty do kombatanckiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Wkrótce później zasiadł w Głównej Komisji Weryfikacyjnej ZBoWiD. W lutym 1979 został członkiem Komitetu Porozumienia na rzecz Samostanowienia Narodu[10]. Należał do redakcji wydawanego przez tę organizację pisma „Rzeczpospolita”[11]. Działał również w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela[12].

Zmarł 12 kwietnia 1984 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 4-6-9)[13].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Awanse

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Liniarski, Władysław.
  2. Armia Krajowa – szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego, Warszawa 1999, s. 412.
  3. a b M.P. z 2017 r. poz. 526
  4. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 360, 477.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 87.
  6. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 621.
  7. Alina Cała: Antysemicki świat antywartości. Rzeczpospolita, 2009-06-16. [dostęp 2018-02-04].
  8. Andrzej W. Olędzki: OPERACJA „BURZA” 1944 – w Obwodzie AK „Tygrys” nr 6 – Powiecie XIII/1 NSZ. Siemiatycze.com, 1999-06-19. [dostęp 2015-11-10].
  9. Akta w sprawie przyznania zasiłku oraz udzielenia pomocy w leczeniu w miarę potrzeb dot. Władysław Liniarski, imię ojca: Jan, ur. 23-11-1897 r. [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2019-12-13].
  10. Grzegorz Waligóra, Komitet Porozumienia na rzecz Samostanowienia Narodu [online], Encyklopedia Solidarności [dostęp 2019-12-13].
  11. Grzegorz Waligóra, „Rzeczpospolita” (Warszawa) [online], Encyklopedia Solidarności [dostęp 2019-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-21].
  12. ROPCiO: ludzie i miejsce w historii :: Kontrateksty.pl [online], www.kontrateksty.pl [dostęp 2019-12-28].
  13. Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAWA LINIARSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
  14. Generał Nil [online], filmpolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  15. Dz.U. MON 2017 ↓, poz. 45 Decyzja Nr 49/MON z dnia 1 marca 2017 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, przyjęcia wyróżniającej nazwy i nadania imienia patrona 1. Brygadzie Obrony Terytorialnej.
  16. M.P. z 2010 r. nr 90, poz. 1044.
  17. a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 53.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]